مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
سال پنجاه و یکم شماره 3 (پیاپی 101، پاییز 1387)

لیشمانیوز پوستی در بسیاری از نقاط ایران از جمله شهر مشهد به صورت اندمیک مشاهده می شود. در سالهای اخیر مواردی از عدم پاسخ به درمانهای رایج (ترکیبات پنج ظرفیتی آنتی موان) از جمله گلوکانتیم مشاهده شده است. پاسخ ایمنی سلولی که به وسیله سلول های T-helper type1(Th1) ایجاد می شود، نقش مهمی در محافظت در برابر بیماری لیشمانیوز ایفا می کند درحالی که فعالیت سلولهایT-helper type2 (Th2) باعث پیشرفت بیماری می شود. هدف این مطالعه ارزیابی سایتوکین های مترشحه از سلول های مونونوکلئر خون محیطی (PBMC)1 در مبتلایان به لیشمانیوز پوستی حساس و مقاوم به درمان با گلوکانتیم و گروه کنترل، جهت یافتن روشی برای درمان بیماران مقاوم به درمان می باشد.
این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1385 درمورد 60 نفر از بیماران درمانگاه شماره یک آب و برق و بیمارستان قائم انجام شد. ارزیابی پاسخ ایمنی سلولی در گروه های حساس و مقاوم به درمان لیشمانیوز پوستی و گروه کنترل با اندازه گیری سایتوکین های آزاد شده از سلول های PBMC پس از تحریک با آنتی ژن لیشمانیا ماژور و میتوژن به مدت 48 ساعت توسط روش الیزا انجام گردید. اطلاعات با استفاده از نرم افزاز SPSS ورژن 12 و آزمون های آنالیز واریانس، کروسکال والیس و من ویتینی تجزیه و تحلیل شد.
سلول های PBMC افراد حساس به درمان، سایتوکین IFN-γ را با 05/0p< بیش از بیماران مقاوم به درمان ترشح کردند در حالی که در بیماران مقاوم به درمان IL-4 با 005/0p< بیش از بیماران حساس به درمان ترشح شد.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که ترشح سایتوکین هایی که باعث فعالیت پاسخ هایTh2 می شوند، مثل IL-4 در بیماران مقاوم به درمان بیش از موارد حساس به درمان ترشح می شوند و ترشح سایتوکین هایی که پاسخ های Th1 را فعال می کنند مثل IFN-γ در موارد حساس به درمان بیش از بیماران مقاوم به درمان ترشح می شوند.

بیماری مزمن انسدادی ریوی با التهاب مزمن و محدودیت پیشرونده جریان هوای بازدمی مشخص می شود. اخیرا علاوه بر علائم ریوی تظاهرات مختلف خارج ریوی مثل کاهش وزن و اختلالات تغذیه ای شرح داده شده که تحت عنوان علائم سیستمیک یا عمومی این بیماری نام برده می شود. در این مطالعه شاخص توده بدنی و آلبومین سرم این بیماران اندازه گیری و ارتباط آن با تستهای عملکرد ریوی مورد بررسی قرار گرفته است.
این مطالعه توصیفی بر 42 بیمار مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریوی مراجعه کننده به بیمارستان قائم (عج) در سال 1384 انجام شده است. متوسط سن بیماران 54/10±82/62 سال و متوسط حداکثر سرعت جریان بازدمی در ثانیه اول 76/0±38/1 لیتر بود. بیماران بر اساس راهنمای شدت بیماری ریوی تقسیم بندی شدند. داده های آماری به کمک نرم افزار SPSS و آزمون کای دو و آزمون آنالیز واریانس و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد.
میزان شاخص توده بدنی و آلبومین سرم بیماران اندازه گیری شد. نتایج میزان شاخص توده بدنی در 5/9% بیماران کمتر از حد طبیعی بود. بین شدت بیماری ریوی و میزان شاخص توده بدنی همبستگی منفی معنی دار و قابل ملاحظه وجود داشت (43/0- =r و 004/0=p). همچنین بین شدت بیماری ریوی و میزان آلبومین سرم همبستگی منفی معنی دار ملاحظه شد (35/0- = r و 02/0= p).
نتایج این مطالعه نشان می دهد که با افزایش شدت بیماری ریوی میزان شاخص توده بدنی و آلبومین سرم کاهش می یابد. بنابراین وضعیت تغذیه ای ارتباط نزدیک با شدت بیماری ریوی دارد.

عوارض قلبی- عروقی علت اصلی کاهش طول عمر در بیماران دیابتی بوده و اختلال در متابولیسم چربی ها به صورت یک نمای لیپیدی آتروژنیک در ایجاد این عوارض نقش دارد. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط کنترل قند خون (با استفاده از اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله) بر نمای چربی های خون در بیماران دیابتی تیپ 2 می باشد.
این مطالعه توصیفی در سال 1385 در بیمارستان آموزشی امام رضا (ع) در مشهد انجام گرفت. از 357 مراجعه کننده با تشخیص دیابت تیپ 2 (144 مرد و 213 زن) در شرایط استاندارد اندازه گیری گلوکز سرم به روش گلوکز اکسیداز، کلسترول تام، تری گلیسرید، لیپوپروتئین های با چگالی بالا (HDL-C) و کم (LDL-C) به روش آنزیمی و هموگلوبین گلیکوزیله خون به روش کروماتوگرافی به عمل آمد. ارزیابی اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری SPSS ورژن 5/11 صورت گرفت. جهت بررسی ارتباط بین متغیرهای کمی از ضریب همبستگی پیرسون و جهت بررسی اختلاف بین میانگین ها از تی تست و آنالیز واریانس استفاده گردید. 05/0 ≥ p معنی دار تلقی گردید.
بین میزان هموگلوبین گلیکوزیله، گلوکز خون و تری گلیسرید در زن و مرد اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. در حالی که میزان کلسترول تام، LDL-C و HDL-C به صورت معنی داری در زنها بیشتر از مردان بود. بین هموگلوبین گلیکوزیله و گلوکز ناشتا یک ارتباط معنی دار مشهود بود. همچنین یک ارتباط مستقیم بین گلوکز خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله با کلسترول تام و تری گلیسرید خون مشاهده گردید. اما این دو ارتباطی با میزان LDL-C و HDL-C نداشتند. سطح تری گلیسرید خون به صورت معنی داری در گروه با کنترل نامناسب دیابت نسبت به گروه با کنترل خوب دیابت بیشتر بود.
با توجه به نتایج این مطالعه روشن می گردد که هموگلوبین گلیکوزیله نه تنها یک شاخص مناسب ارزیابی کنترل گلوکز خون بوده، بلکه یک شاخص ارزشمند در پیش گویی نمای چربی های خون در بیماران دیابتی می باشد.

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب عامل ایجاد90% سرطان های پوست است. با توجه به افزایش میزان سرطان پوست، هدف از این مطالعه سنجش میزان آگاهی دانشجویان سال آخر دانشگاه مشهد (فردوسی) در مورد اثرات نور آفتاب بر پوست و ضرورت و روش های حفاظت از آن بوده است.
این مطالعه توصیفی در سال 1383 بر دانشجویان ترم آخر دانشگاه مشهد (فردوسی) که در 9 رشته تحصیل می کردند، انجام شد که از آن میان 802 نفر وارد مطالعه شدند. پرسشنامه استانداردی شامل 24 سوال توسط دانشجویان تکمیل و داده ها توسط نرم افزار SPSS آنالیز شدند. دانشجویان بر حسب نمره کسب شده از 24 سئوال در سه گروه تقسیم شدند: ضعیف (نمره 12≥)، متوسط(نمره 17-13) و خوب(نمره 24- 18). سپس مقایسه میانگین با آزمون های تی تست و آنالیز واریانس و ارتباط بین داده های کیفی با آزمون کای اسکوئر انجام شد.
افراد مورد مطالعه از نظر نمره کسب شده از 24 سئوال، در سه گروه تقسیم شدند: ضعیف با فراوانی 6/15 درصد، متوسط با فراوانی4/39 درصد و خوب با فراوانی 45 درصد. میانگین نمره زنان و مردان از 24 سوال آگاهی به ترتیب 32/3±31/18 و 93/3±90/14 بودکه تفاوت دیده شده از نظر آماری معنی دار بود (002/0=p).
اختلاف معنی داری بین دو جنس در میزان آگاهی درباره نور آفتاب در موارد: مفید بودن، مضر بودن، تاثیر در پیری پوست، ایجاد و افزایش خال های ملانوسیتیک، اریتم،برنزه سازی، سرطان زایی، پوکی استخوان، تفاوت شدت اشعه در ساعات مختلف روز، اثر محافظتی شیشه پنجره، لزوم محافظت پوست از نور آفتاب، تاثیر کلاه و لباس، لزوم استفاده از کرم ضد آفتاب در تمامی فصول و تنها در افراد خاص تکرار استفاده در روز وجود داشت. این اختلاف در مورد آگاهی در زمینه های: اثر نور آفتاب در ساخت ویتامین D، مفید نبودن مواجهه طولانی با نور آفتاب و کاهش اثر کرم ضد آفتاب با استفاده ناکافی در هر بار معنی دار نبود.
میزان اطلاعات قشر تحصیل کرده در زمینه لزوم محافظت از اثرات مضر و تخریبی نور آفتاب ناکافی است. این امر لزوم آموزش همگانی روش های پیشگیری از عوارض نور آفتاب را مشخص می سازد.

اضطراب و افسردگی یکی از شایعترین تظاهرات بیماری های مزمن است ونقش مهمی در زندگی بیمارانی که مبتلا به بیماری های محدود کننده حیات میباشند، دارد. بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته کلیه ازجمله بیمارانی هستند که به دلیل تغییر در سبک زندگی به دلیل بیمارای و شیوه درمان اغلب با مشکلات روانی- اجتماعی زیادی دست به گریبان بوده و به همین دلیل افسردگی و اضطراب یکی از شایع ترین مشکلات روانشناختی آنان می باشد. این پژوهش با هدف تعیین افسردگی و اضطراب در بیماران تحت درمان با همودیالیز انجام گرفت.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی است که در دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1386 انجام شده است. نمونه گیری این مطالعه به روش نمونه گیری سرشماری می باشد که تعداد نمونه این مطالعه150 نفر در نظر گرفته شد. میزان افسردگی توسط مقیاس افسردگی مرکز پژوهش های اپیدمیولوژی CES-D و میزان اضطراب واحدهای مورد مطالعه توسط پرسش نامه استاندارد شده اشپیل برگر مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات با استفاده از نرم افزارSPSS و با دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. لازم به ذکر است که در تجزیه و تحلیل اطلاعات ضریب اطمینان 95 درصد مد نظر بوده است. یافته های پژوهش حاضر در رابطه با میزان افسردگی نشان داد که 5/64 درصد بیماران تحت درمان با همودیالیز بالای نقطه برش پرسش نامه افسردگی CES-D قرار داشتند، یعنی مبتلا به افسردگی بودند. در رابطه با میزان اضطراب نتایج نشان داد 4/51 درصد واحدهای مورد مطالعه اضطراب آشکار و 7/49 درصد اضطراب پنهان داشتند. نتایج آزمون آماری نشان داد که بین افسردگی و متغیرهایی چون سابقه پیوند کلیه (04/0p<)، طول مدت دیالیز (01/0p<)، میزان درآمد خانواده (001/0p<) و شغل (02/0p<) رابطه معنی داری وجود داشت. در حالی که بین افسردگی و وضعیت تاهل، سن و جنس، رابطه معنی داری مشاهده نشد.
نتایج این مطالعه نشان داد که میزان اضطراب و افسردگی در بیماران تحت درمان با همودیالیز شرکت کننده در این مطالعه بالا بوده که می تواند سلامت آنان را به مخاطره اندازد. با توجه به این موضوع، اهمیت وجود مراکز مشاوره و روان درمانی در مراکز همودیالیز روشن می گردد.

جراحی داخل رکتوم از طریق مقعد و با روش بدون گاز، روش مطمئن و موثر برای ضایعات انتخابی رکتوم می باشد. تجربه شخصی استفاده از یک وسیله طراحی شده دست ساز برای انجام جراحی ترانس آنال برای دسترسی به ضایعات داخل رکتوم و ارزیابی تاثیر و اطمینان آن در این مقاله گزارش شده است.
اینپژوهشتوصیفی مقطعی از سال 1382 – 1384 در بیمارستان قائم (عج) مشهد انجام شده است. بیماران با پولیپ رکتوم یا تومور که احتمال بدخیمی زیادی نداشتند، شامل 4 مرد و 5 زن تحت عمل جراحی از طریق آنوس قرار گرفتند و توسط پاتولوژیست نیز حاشیه ضایعات و ماهیت پاتولوژیک آنها بررسی شد.
محل ضایعه در رکتوم بین 5- 20 سانتیمتر از آنال ورج بوده و قطر ضایعات بین 2 تا 7 سانتیمتر متغیر بود. متوسط سن بیماران 65 سال گزارش گردید. حذف کامل ضایعه در 7 بیمار از 9 (8/77%) بیمار انجام شد. عوارض شامل جداشدگی لبه های زخم 1 مورد، خونریزی شدید 1 مورد، بی اختیاری موقتی 2 مورد بودند. مرگ و میر وجود نداشت. مدت متوسط عمل جراحی 55 دقیقه بود. هیچ موردی از عود تا پیگیری 20 ماهه گزارش نشد. عمل جراحی تکمیلی در دو بیمار با پولیپوز و ضایعه بدخیم لازم شد.
جراحی از طریق مقعد ضایعات داخل رکتوم روشی مطمئن و موثر برای ضایعات انتخابی رکتوم می باشد که با طراحی یک وسیله استوانه ای شکل خاص و ساده با هزینه اندک و وسایل در دسترس امکان پذیر است.

یکی از عوارض بیهوشی عمومی و داروهای بیهوشی به ویژه مخدرها دل درد است و بسیاری از بیمارانی که با رمی فنتانیل بیهوش شذند، در ریکاوری از دل درد شکایت داشتند. در این مطالعه به بررسی بروز دل درد با رمی فنتانیل بعد از بیهوشی پرداخته شده است.
این مطالعه کارآزمایی بالینی از فروردین ماه 1386 لغایت مهرماه 1386 در بیمارستان خاتم الانبیاء مشهد بر 100 بیمار انجام شد. این بیماران که قرار بود تحت عمل جراحی کاتاراکت قرار گیرند، به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. در یک گروه حفظ بیهوشی با استفاده از پروپوفول μg/kg/min)80- 100) و در گروه دیگر با استفاده از رمی فنتانیل μg/kg/min) 20/0- 25/0) انجام شد. بروز دل درد و کیفیت آن در دو گروه در ریکاوری مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات و مشخصات بیماران قبل و بعد از عمل در پرسشنامه ثبت شد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و آمار توصیفی و آزمونهای کای اسکوئر و تی دانشجویی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
مشخصات فردی هر دو گروه یکسان بود. در گروه رمی فنتانیل 20 بیمار (40%) از درد شدید شکم در ریکاوری شاکی بودند، در گروه پروپوفول فقط 3 (6%) مورد از دل درد مبهم در سرتاسر شکم شکایت داشتند و از این لحاظ دو گروه اختلاف معنی داری داشتند (001/0< p). در گروه رمی فنتانیل در 14 بیمار دچار دل درد تزریق هیوسین وریدی موثر بود، در حالی که در گروه پروپوفول هیچ تاثیری نداشت.
دل درد یکی از عوارض مخدرها است که در مورد رمی فنتانیل از شیوع بالایی برخوردار است و باعث ناراحتی بیمار در ریکاوری می شود و در موارد بسیاری نیاز به درمان دارد. بنابراین توصیه می شود ضمن بررسی علل ایجاد دل درد با رمی فنتانیل اقدامات درمانی مناسب انجام شود.

سالهاست که درمان سوختگی، یک درمان نگهدارنده بوده است، تا سوختگی سطحی، به صورت خودبخودی در عرض 3 هفته بهبود یابد و در سوختگی با ضخامت کامل، گرافت پوستی در 3 تا 6 هفته بعد از آسیب انجام شود. هدف این مطالعه، مقایسه بین گرافت زود هنگام اسکار سوختگی با درمانهای مرسوم در سوختگی های کمتر از 20 درصد بوده است.
این مطالعهکارآزمایی بالینی درسال 1383-1385دربخش سوختگی بیمارستان امام رضا مشهد انجام شده است. 65 بیمار زن با سوختگی کمتر از 20% کل سطح بدن مورد مطالعه قرار گرفتند. 28 بیمار تحت برداشت زود هنگام سوختگی درجه دو و سه تا سطح فاسیا در همان هفته اول بعد از سوختگی قرار گرفتند و زخم بلافاصله با گرافت با ضخامت نازک که به صورت 2:1 مش گردیده بود، پوشانده شد. 37 بیمار تحت درمان نگهدارنده قرار گرفتند و زخم سوختگی به صورت روزانه پانسمان شد و اسکار زخم سوختگی تمام ضخامت، در عرض 2 تا 4 هفته از طریق محصولات کلاژناز باکتریال و دبریدمانهای مکانیکال برداشته شد و در حدود 3 تا 4 هفته بعد از آسیب، در یک یا دو مرحله جراحی شد. مشخصات فردی، نتایج اعمال جراحی، مدت پی گیری در پرسشنامه جمع آوری و توسط آمار توصیفی پردازش گردید.
این مطالعه بر 65 بیمار مونث با متوسط سنی 4/33 از 17 تا70 سال صورت گرفت. کل سطح سوختگی بدن کمتر از 20% بود. طول مدت بستری در بیمارستان در گروهی که تحت حذف زخم و گرافت زود هنگام قرار گرفتند در حدود 4±10 روز بود و در گروهی که تحت درمانهای مرسوم بودند 7±37 روز بود، که اختلاف با ارزشی بین دو گروه مشاهده شد. متوسط تعداد اعمال جراحی در گروه حذف زخم و گرافت زود هنگام، یک مرحله بود اما در گروه دیگر 24/1 مرحله بود. میزان مرگ و میر در هر دو گروه مشابه بود.
جراح با تجربه می تواند سوختگی با ضخامت کامل را به صورت بی خطری در مراحل اولیه حذف نموده و گرافت پوستی نماید، که منجر به کاهش مدت اقامت بیمار در بیمارستان، هزینه ها و تعداد دبریدمانهای دردناک شده و همچنین باعث کم شدن عوارض مربوط به عفونت زخم سوختگی می شود.

سندرم هیپر IgE که همچنین سندرم Job''s نامیده می شود یک نقص ایمنی بسیار نادر می باشد. تظاهرات بیماری به صورت آبسه های مکرر استافیلوکوکی در پوست، ریه و دیگر احشاء همراه با درماتیت خارش دار از مراحل اولیه عمر وجود دارد. افزایش قابل توجه سطح سرمی IgE همراه با طبیعی بودن بقیه ایمونوگلوبولین ها همراه با ائوزینوفیلی در این بیماران وجود دارد.
معرفی بیمار: در این گزارش دختر 12 ماهه با شکایت درماتیت خارش دار پوستی و عفونت های مکرر ریوی و پوستی معرفی می شود. در شرح حال وی سابقه عفونت محل بند ناف و همچنین چندین بار ابتلاء به اسهال خونی ذکر می شود. در معاینه شیرخوار رنگ پریدگی و سوء تغذیه خفیف و چهره خشن مشاهده شد. در معاینه پوست پاپول های اریتماتو در تمام سطح پوست مشهود است در آزمایشات به عمل آمده Iu/ml6000IgE> و بقیه ایمونوگلوبولین ها و سطح کمپلمان طبیعی داشته با توجه به این، سندرم هیپر IgE برای وی مطرح می باشد.
با توجه به همراهی درماتیت خارش دار و عفونت های مکرر پوست، ریه و دیستروفی ناخن و همچنین افزایش قابل توجه IgE و ائوزینوفیلی باید نقص ایمنی از نوع سندرم هیپر IgE مطرح شود.